اختلافات مسلمانان را چگونه مدیریت کنیم؟
چرا شبکه تقریبی نداریم؟!
تا کی می خواهیم حرف های سی سال پیش را تکرار کنیم و مدام بگوییم وحدت خوب است! بله همه می دانند وحدت خوب است. باید گام های رو به جلو برداشت. هنوز بعد از سی و اندی سال از انقلاب، حتی یک کانال تلویزیونی در جهان اسلام نداریم که مشترکات شیعه و سنی را بیان کند. در حالی که شبکه های ماهواره ای تفرقه افکن فراوان است. ما باید ده شبکه ماهواره ای با رویکرد تقریبی داشته باشیم و صدها کتاب جدید در این زمینه به زبان های مختلف چاپ کنیم.
استاد حسن رحیم پور ازغدی
ما اول مسلمانیم، بعد شیعه یا سنی. هویت های مختلف شیعی و هویت های مختلف سنی، همگی زیرمجموعه هویت واحد اسلامی هستند. هنوز بر سر شیعه و سنی بودن سید جمال الدین اسدآبادی بحث است. هروقت از او می پرسیدند که تو شیعه هستی یا سنی؟ می گفت من مسلمان هستم.
ما بر سر یک دوراهی قرار گرفته ایم که اگر بر سر یک مسئله نظری که عواقب عملی زیادی دارد، به توافق نرسیم به بن بست خواهیم رسید. اختلافات میان امت اسلام را می توان به دو شکل مدیریت کرد که یکی به نفع امت اسلام است و دیگری به ضرر آن: مدیریت دوستانه و مدیریت دشمنانه. چگونه متفاوت اما متحد بمانیم؟ راه حل این است: تاکید حداکثری بر مشترکات و مدیریت درست اختلافات. این مدیریت باید در ارتباط مستمر علمای دو طرف شکل بگیرد.
با گفتگو بسیاری از مسائل حل می شود. مسلمین باید به خوبی حرف های هم را گوش کنند و به درستی همدیگر را بشناسند. متاسفانه الان مذاهب اسلامی شناختی غلط از دیگر مذاهب دارند که باعث رویکردهای ضدتقریبی می شود. غربی ها هم روی همین تبلیغ می کنند که مسلمانان که شعور حرف زدن با خودشان را ندارند، چطور می خواهند تمدن سازی کنند؟! دارند ما را در دنیا تمسخر می کنند.
لزوم ایجاد اتاق های مشترک فقهی، تاریخی، کلامی، تفسیری
باید اتاق های مشترک فقهی، تاریخی، تفسیری، کلامی بین مذاهب مختلف اسلام شکل بگیرد که فعالیت مستمر و نه مقطعی و سیاسی داشته باشد. باید منابع معتبر مذاهب اسلامی بازخوانی شود. برای تقریب مذاهب باید پژوهش عالمانه و دقیق فقهی مذاهب مختلف انجام شود و گفتگوی دوستانه انجام شود تا سوتفاهم ها و اختلاف تعابیر و اختلافات واقعی مشخص شود. اگر این اتفاق بیفتد مشخص خواهد شد که بسیاری از این اختلافات ربطی به شیعه و سنی ندارد و گویی همه اختلافات مربوط به یک مذهب است.
در مسائل کلامی و اعتقادی و روایات نیز همین طور. پژوهش عالمانه و گفتگوی دوستانه سوتفاهم ها را از بین می برد و اختلافات واقعی را مشخص می کند. با این اتفاق هم ثابت خواهد شد که اشتراکات بسیار بیشتر از اختلافات است. آیت الله بروجردی فرمودند تمام روایات شیعه و سنی را در مباحث مختلف جمع آوری شود و چاپ شود. عده ای اعتراض کردند که چرا روایات ما را با روایات اهل سنت مخلوط می کنید؟!!
چرا شبکه تقریبی نداریم؟!
تا کی می خواهیم حرف های سی سال پیش را تکرار کنیم و مدام بگوییم وحدت خوب است! بله همه می دانند وحدت خوب است. باید گام های رو به جلو برداشت. هنوز بعد از سی و اندی سال از انقلاب، حتی یک کانال تلویزیونی در جهان اسلام نداریم که مشترکات شیعه و سنی را بیان کند. در حالی که شبکه های ماهواره ای تفرقه افکن فراوان است. ما باید ده شبکه ماهواره ای با رویکرد تقریبی داشته باشیم و صدها کتاب جدید در این زمینه به زبان های مختلف چاپ کنیم.
مشکل اصلی جهان اسلام این است که عده ای بحث شیعه و سنی را دامن می زنند که نه شیعه اند و نه سنی! هزاران سایت و شبکه راه انداخته اند که پولش از لندن و اورشلیم می آید. تفرقه شیعه و سنی در خاورمیانه زیاد است. اما در شرق آسیا، بالکان، اروپا، آمریکا و بسیاری دیگر از مناطقی که مسلمانان حضور دارند، اصلا بحث مذاهب در میان نیست و همه مسلمان اند. اصلا نمی دانند که شیعه و سنی چیست! البته متاسفانه با گسترش رسانه ها و فعالیت شبکه های ضدوحدت این فضا در حال شکسته شدن است.
دوران موعظه به وحدت گذشته
مطالبی که هرساله در کنفرانس وحدت بیان می شود، با اینکه ارزشمند است، اما آنقدر تکراری است که گویا در اولین کنفرانس وحدت بیان می شود! باید آنچه که در کنفرانس بیستم و سی ام بیان می شود با آنچه در اولین کنفرانس گفته شده متفاوت باشد. باید هرسال یک گام به جلو آمد. دیگر نباید همدیگر را موعظه به وحدت کنیم. باید دنبال راهکارهای عملی باشیم. باید تلاش بشود برای جمع آوری مدارک وحدت در منابع شیعه و سنی. آنقدر که تلاش برای جمع آوری مدارک اختلاف می شود برای مدارک وحدت نمی شود.
این که مدام بگوییم وحدت خوب است و بیایید برادر باشیم، خوب است ولی کافی نیست. باید بحث های طلبگی برادرانه، عالمانه، منصفانه و بدون پیش داوری صورت بگیرد. در این صورت بسیاری از سوتفاهمات برطرف می شود. مذاهب مختلف نسبت به هم پیش داوری دارند و باید این پیش داوری ها کنار گذاشته شود. خیلی از آنچه فکر می کنیم دیگران بدان معتقدند، واقعیت ندارد و شایعه است. قرآن می گوید اگر فاسقی برای شما خبر آورد، به راحتی نپذیرید. خیلی از برداشت هایی که ما از مذاهب دیگر داریم، برخاسته از گفته های فسّاق است. یک مشکل بزرگ دیگر احادیث جعلی است که هم در منابع شیعه و هم منابع اهل سنت وجود دارد.
تبدیل پیوندهای غریزی به پیوندهای ایمانی
سنت پیامبر «ص» را ببینیم و همه سنی باشیم. مسیر اهل بیت«ع» را ببینیم و همه شیعه باشیم. اگر به این معنا همه سنی و شیعه باشیم، اختلاف نظرهای کلامی و فقهی باعث دشمنی نمی شود. ما در جنگ احد پیروز شدیم. ولی وقتی اختلاف در بین ما ایجاد شد، شکست خوردیم. اگر اختلاف داشته باشیم، همین سرنوشت را خواهیم داشت.
برای دعوا همیشه بهانه وجود دارد. یک روز بهانه مذهب، یک روز قومیت، یک روز تفاوت نژادی، یک روز تفاوت زبانی، یک روز جناح بندی سیاسی و کم کم می رسد به فامیل و محله و همسایه! در تاریخ حتی قبل از اینکه استعمار به جهان اسلام بیاید، جنگ های مذهبی داشتیم. جنگ شافعی با حنفی، جنگ حنبلی با اشعری، جنگ شیعه و سنی، جنگ حنفی و اسماعیلی و حتی جنگ زیدی و امامی داشته ایم.لذا باید فرهنگ صحیح اختلاف نظر داشتن و دشمنی نکردن جا بیفتد و گسترش پیدا کند.
کاری که پیامبر اسلام انجام داد این بود که پیوندهای غریزی را به پیوندهای ایمانی تبدیل کرد. این کار در جایی مانند جزیرة العرب بسیار سخت بود. در آن جامعه جاهلی بین دو قبیله برای اینکه یک نفر به میمون قبیله دیگر توهین کرده بود جنگ ایجاد می شد! پیامبر «ص» پیمان برادری ایمانی را در چنین جامعه جاهلی ایجاد کرد. ایشان همه تعصب های جاهلی را لغو کردند و فقط یک تعصب را به شدت گسترش دادند و آن تعصب ایمانی و قرآنی بود. پیمان اخوتی که پیامبر میان مومنین ایجاد کرد به حدی رسید که افراد اموال خود را بین هم تقسیم می کردند.
هم شیعه و هم اهل سنت باید به سیره رهبران شان رجوع کنند. در زمان خلفا با وجود انتقادات هر دو طرف با هم همکاری می کردند. اگر تمام مذاهب اسلامی به قطعیات قرآن، قطعیات سنت رسول الله «ص» و قطعیات عقل، ملزم باشند، هیچ تفاوتی سبب ستیز و تکفیر میان مذاهب اسلامی نخواهد شد.
ما باید توبه کنیم!
ما باید توبه ای جمعی و تاریخی کنیم و به تعالیم پیامبر «ص» و قرآن بازگردیم. در شرایطی صحبت از وحدت می کنیم که در شرایط امن و طبیعی نیستیم. ما در تمدنی زندگی می کنیم که اصل دین را قبول ندارد و بر جهان اسلام حاکم شده است.
امت اسلام بیش از یک قرن و نیم است که زیر تهاجم نظامی کفار است. تجزیه و متلاشی شده ایم. تحقیر شده ایم. ما آن امت پیغمبر نیستیم که مظهر قدرت و عزت و اخلاق و معنویت بود. ما دیگر عزیز نیستیم. امروز ذلیل تر از مسلمانان در دنیا کسی نیست. ما امروز برده کفار هستیم. امروز زنان مسلمان کنیز کفار شده اند. ما عبد آنان هستیم. آنها برای ما تصمیم می گیرند.
بعد از جنگ جهانی دوم که آمریکا فرعون دنیا شده است، حاکمان کشورهای اسلامی را هروقت بخواهند سر کار می آورند و هروقت بخواهند برمی دارند. امتی که بیشتر ممالک آن در اشغال دشمن است، نمی تواند امت پیغمبر باشد. باید این بپذیریم و توبه کنیم.
ایران به عنوان کانون فریاد آزادی بخش اسلامی – و نه فقط شیعی – امروز الهام بخش جهان اسلام برای وحدت و مبارزه علیه کفر شده است. لذا دشمنان ایران را هدف قرار داده اند. می خواهند این تلقی را بوجود بیاورند که در خود ایران که منادی وحدت بود، تفرقه ایجاد شد و دیگران امیدی به وحدت نداشته باشید. این توطئه در ایران شکست خورده است و انشاالله در آینده هم شکست خواهد خورد.
