آیین اعتدال؛ پیامی برای آشتی مذاهب

کتاب "آیین اعتدال؛ پیامی برای آشتی مذاهب" ترجمۀ کتابی است از آقای شیخ حیدر حب الله با نام "رسالة سلام مذهبی" که در سال 2015 در بیروت منتشر شده است. این کتاب با ترجمۀ آقای محمدجواد حسین زاده در بهار سال 96 توسط انتشارات شهید کاظمی به چاپ رسیده است.

نویسنده به دلیل نگرانی از وضعیت اسفناک جهان اسلام در نتیجۀ اختلاف­های مذهبی به دنبال ارائه راه حلی برای برون رفت از وضعیت موجود است. راه حلی که با معیار قرار دادن عقلانیت و انصاف ارائه می ­شود و سعی در تعدیل و اصلاح خطاهای همۀ طرف­های درگیر در این جنگ خانمان سوز و منجلاب فروکاهنده دارد.

با این هدف، نویسنده در بخش اول کتاب بگونه ­ای خلاصه و گذرا به مهمترین گزاره­ های اعتقادی شیعه اشاره می­کند و با معرفی این گزاره ­ها می­خواهد به این واقعیت توجه دهد که در بسیاری از موارد عقاید شیعه تفاوت چندانی با عقاید اهل سنت ندارد و اگر چنانچه اختلافی وجود دارد، در پاره ای موارد همان اختلاف در میان گرایش­های گوناگون اهل سنت نیز وجود دارد. از سوی دیگر، بحران در روابط میان شیعیان و همه فرق اهل سنت نیست، بلکه بحران در روابط میان شیعه و بخشی از اهل سنت بویژه سلفی­هاست.

در بخش دیگر کتاب، نویسنده به گزاره های اختلافی میان شیعه و اهل سنت می پردازد و بدون وارد شدن به بحث های مفصل علمی و نفی و اثبات های همیشگی، به دنبال ارائه راه حلی برای برداشتن موانع روانی است که بحران­های بزرگی در مسیر ایجاد روابط خلق کرده است. در این بخش به موضوع­هایی از این دست پرداخته می­شود: لعن صحابه، اهانت به همسران پیامبر، تقیه، تحریف قرآن و انکار سنت نبوی، عاشورا و نمادهای آن، ازدواج موقت، گرایش به تشیع، سرکوب آزادی­های مذهبی.

در بخش دیگر کتاب، اصول، راهکارها و ابزارهایی مطرح می­شود که برای مدیریت اختلاف­ها مثمر ثمر بوده، در عین حفظ اختلاف­های علمی و عقایدی، از ایجاد اصطکاک و درگیری­های خونبار و مخل آسایش و امنیت جلوگیری می­کند. سپس گام­هایی که برداشتن آنها در میدان عمل لازم است برشمرده می­شود و پیشنهادهایی از قبیل "یکپارچه شدن تلاش­های اعتدالگرایان مذاهب برای مبارزه با افراطگرایان" ارائه می­شود. در بخش نهایی نیز اهمیت و جایگاه اینگونه نظریه پردازی­ها مورد توجه قرار می­گیرد.

در پایان، همانگونه که در یادداشت مترجم آمده است: «به حتم، طرحی که در این کتاب درانداخته می­شود، مخالفانی دارد. مخالفان "صفر یا صد" اندیش، فرصت تأمل و اندیشه را از خود باز می­ستانند، اما مخالفان "صفر تا صد" اندیش می­توانند با مطالعۀ این کتاب، نکات در خور توجهی را در زمینۀ تعامل و همزیستی مسالمت آمیز میان پیروان مذاهب اسلامی دریابند».

معرفی نویسنده

شیخ حیدر حب الله در سال 1973 میلادی در شهر صور از شهرهای جنوبی لبنان متولد شد و پس از سپری کردن دورۀ ابتدایی و متوسطه، در سال 1988 وارد حوزۀ علمیۀ صور شد و دروس مقدمات و سطح حوزه را فراگرفت. سپس در سال 1995 برای فراگیری مدارج بالای علمی به جمهوری اسلامی ایران سفر کرد و در حوزۀ علمیۀ قم از دانش عالمان آن دیار بهره برد.

از جمله فعالیت­های علمی و فرهنگی او می­توان به این موارد اشاره کرد: ترجمه تعدادی زیادی از کتاب­ها و مقالات از فارسی به عربی، ریاست هیئت تحریریه مجله المنهاج (بیروت) به مدت هفت سال، ریاست هیئت تحریریه مجله الاجتهاد و التجدید و مجله نصوص معاصرة (همچنان ادامه دارد)، عضویت در هیئت تحریریه مجله تخصصی فقه اهل البیت، عضو هیئت تحریریۀ مجلۀ میقات حج، هدایت ده­ها پایان نامه کارشناسی ارشد در حوزۀ علمیۀ قم، جامعة المصطفی العالمیة، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکدۀ اصول دین، مسئولیت میز شیعۀ امامیه در مؤسسۀ  "خدمة علوم القرآن الکریم و السنة الشریفة" (قاهره) به مدت 8 سال، معاونت علمی دایرة المعارف فقه اسلامی مطابق مذهب اهل البیت تحت اشراف آیت الله هاشمی شاهرودی، تدریس دروس سطح و خارج حوزه، تألیف چندین کتاب از جمله:

1. التعددیة الدینیة، نظرة فی المذهب البلورالی
2. علم الکلام المعاصر، قراءة تاریخیة منهجیّة
3. نظریة السنة فی الفکر الإمامی الشیعی، التکوّن والصیرورة
4. بحوث فی الفقه الزراعی (تقریرات درس خارج فقه آیت هاشمی شاهرودی)
5. مسألة المنهج فی الفکر الدینی، وقفات وملاحظات
6. بحوث فی فقه الحج
7. حجیة السنّة فی الفکر الإسلامی، قراءة وتقویم
8. دراسات فی الفقه الإسلامی المعاصر (5 جلد)
9. فقه الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر
10. دروس تمهیدیة فی تاریخ علم الرجال عند الإمامیّة
11. إضاءات فی الفکر والدین والاجتماع" (5 جلد)
12. حوارات ولقاءات فی الفکر الدینی المعاصر
13. المدخل إلى موسوعة الحدیث النبوی عند الإمامیّة، دراسة فی الحدیث الإمامی
14.  حجیة الحدیث