حج، فرصتی طلایی برای شیعه

شهید مطهری

سوءتفاهم در هر موردی و نسبت به هر شخصی بد است، زیرا موجب گمراهی و ضلالت است. اگر فرض کنیم دو نفر از هر لحاظ ضد یکدیگرند مثلاً یکی خداپرست است و دیگری مادی، باز خوب است که میان آنها حسن تفاهم برقرار باشد و یکدیگر را آن طور که هستند درک کنند نه اینکه هرکدام نسبت به دیگری سوءظن ها و تصورات غلطی داشته باشد.

یکی از ابتلائات مسلمین این است که گذشته از اینکه از لحاظ پاره ای معتقَدات تفرق و تشتت پیدا کرده اند و مذهبها و فرقه ها درمیان آنها پیدا شده است دچار سوءتفاهمات زیادی نسبت به یکدیگر می باشند؛ یعنی گذشته از پاره ای اختلافات عقیده ای دچار توهمات بیجای بسیاری درباره ی یکدیگر می باشند. در گذشته و حاضر آتش افروزانی بوده و هستند که کوشش شان بر این بوده و هست که بر بدبینی های مسلمین نسبت به یکدیگر بیفزایند. تهدیدی که از ناحیه ی سوءتفاهمات بیجا و خوب درک نکردن یکدیگر متوجه مسلمین است بیش از آن است که از ناحیه ی خود اختلافات مذهبی متوجه آنهاست. مسلمانان از نظر اختلافات مذهبی طوری نیستند که نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با یکدیگر برادر و مصداق «اِنَّمَاالْمُؤْمِنونَ اِخْوَةٌ» بوده باشند زیرا خدایی که همه پرستش می کنند یکی است، همه می گویند: لااله الّا اللّه، همه به رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان دارند و نبوت را به او پایان یافته می دانند و دین او را خاتم ادیان می شناسند، همه قرآن را کتاب مقدس آسمانی خود می دانند و آن را تلاوت می کنند و قانون اساسی همه ی مسلمین می شناسند، همه به سوی یک قبله نماز می خوانند و یک بانگ به نام اذان بر می آورند، همه در یک ماه معین از سال که ماه رمضان است روزه می گیرند، همه روز فطر و اضحی را عید خود می شمارند، همه مراسم حج را مانند هم انجام می دهند و با هم در حرم خدا جمع می شوند، و حتی همه خاندان نبوت را دوست می دارند و به آنها احترام می گزارند. اینها کافی است که دلهای آنها را به یکدیگر پیوند دهد و احساسات برادری و اخوت اسلامی را در آنها برانگیزد. ولی امان از سوءتفاهمات، امان از توهمات و تصورات غلطی که فرق مختلف درباره ی یکدیگر دارند و امان از عواملی که کاری جز تیره تر کردن روابط مسلمانان ندارند.

ما در صدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم، زیرا این، کاری است که اولاً از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از میان برود. جهات اختلاف فرق و مذاهب آنقدر زیاد نیست که مانع اخوت اسلامی بشود و جهات اشتراک آنها آنقدر زیاد و نیرومند است که می تواند آنها را به هم بپیوندد.

و نیز ما نمی خواهیم ادعا کنیم که تمام اختلافات مسلمین از نوع سوءتفاهم است. خیر، چنین ادعایی هم نداریم. همه ی اختلافات سوءتفاهم نیست، اگر بناست حل بشود به طریق دیگر غیر از رفع سوءتفاهمات باید حل شود. آنچه ما در صدد آن هستیم و به عبارت دیگر هدف ما از این درس این است که شکافهایی که ناشی از خوب درک نکردن یکدیگر است، از میان برود. هدف ما این است که فرق و مذاهب اسلامی یکدیگر را آن طور که هستند بشناسند و تصور کنند، تصورات دروغ و وهمی را از خود نسبت به برادران خود دور کنند. باید در چند قسمت بحث کنیم:

1- یکی از هدفهای اسلام که از مسلمین تأمین آن را خواسته است، اتحاد و اتفاق مسلمین است.

2- یکی از فلسفه های فریضه ی حج محکم شدن پیوندها و تفاهم بیشتر افراد مسلمین است.

3- بررسی انواع توهمات و سوءتفاهماتی که دیگران درباره ی ما شیعیان و بالاخص ایرانیان دارند

4- بررسی سوءتفاهمهایی که از این طرف نسبت به برادران غیرشیعی وجود دارد

5- راههای عملی برای کاستن و از میان بردن سوءتفاهمها