در حال بارگذاری ...

از آسیب های مناطق مشترک عدم تعامل و شرکت کم رنگ طلاب و شخصیت های مذهبی در برنامه های عبادی اهل سنت است که مورد غفلت واقع شده است. تجربه نشان داده که تعامل صادقانه همیشه منجر به ایجاد آرامش در جامعه میشود.

علی اکبری

گفتیم که برای انجام یک تبلیغ مناسب و موفق به سه مساله باید توجه کرد: محتوای پیام تبلیغی، روش انتقال پیام و ویژگی های خاص مبلغ. محتوای پیام تبلیغی در بخش نخست یادداشت مورد بررسی قرار گرفت و اینک به دو فاکتور باقیمانده می پردازیم.

روش انتقال پیام

در روش انتقال پیام  ما بدنبال طرح بحث مهارت ها وابزارها نیستیم بلکه می خواهیم بگوییم: پیامی اگر بخواهد به دل بنشیند تا در مخاطب تحولی ایجاد کند و هویتی جدید برایش بسازد، نباید در روش تبلیغ فقط به خوش بیانی و سخنرانی جذاب بسنده کرد. چون که فن بیان فقط منجر به  استماع خوب میشود نه بر دل نشستن واثر مطلوب گذاشتن.

عمل و نیت مبلغ، برخورد صادقانه و باور قلبی به برادری و برابری با هم نوعانش در اسلام باعث میشود که در جامعه تحولی عظیم ایجاد کند و بیشترین اثر گذاری را داشته باشد.

مولایمان علی(ع) فرمود: «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً ْ فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ، وَلْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ، وَمُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَمُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلاَلِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَمُؤَدِّبِهِمْ».[1]

اگر قرار است به عنوان الگویی در منطقه حاضر بشویم باید خودساخته باشیم تا بتوانیم در دلها نفوذ کنیم و اگر کلامی مطرح کردیم اثر گذار باشد. نبود حلم و اخلاق حسنه، رفق و مدار، نداشتن حسن ظن، حس برتری و کینه داشتن نسبت به مخاطب منجر به پس رفت در تبلیغ خواهد شد و حتی تعاملات خوب مردم آن منطقه را هم مخدوش میکند.

باید این را به عنوان اصلی بپذیریم که رفتار ما قرار است مبلغ و انتقال دهنده ی پیام باشد نه لسانمان لذا «کونودعاه الناس باعمالکم و لاتکونوا بالاسنتکم». [2]

بیاییم و زینتی باشیم برای اهل بیت(ع) تا دیگران با دیدن ما بگویند: خدا رحمت کند پیشوایانشان که این چنین رهروانی تربیت کرده اند.

رعایت دو اصل سازنده‌ی رفتارماست که مهمترین راه انتقال پیام است:

1- عدم تخاصم در مباحث دینی

امام صادق (ع) فرمودند: فلا تخاصموا الناس لدینکم[3].

این را بدانیم که قرار نیست با هدف شیعه کردن کسی به آنجا برویم چرا که اگر بنا بر هدایت باشد، هدایت دست خداست و ما هم وظیفه داریم با عملمان طبق ضوابط مطرح شده توسط معصوم پیش برویم. درگیری های کلامی، ایجاد مرزبندی های مذهبی باعث میشود تا نتوانیم پیام تبلیغی را به خوبی انتقال بدهیم.

2- مراواده داشتن در امور عبادی و جاری زندگی با حفظ عقاید خود.

در منابع روایی و سیره معصومین شاهد خیل کثیری از مواردی هستیم که به شرکت در نمازها، سرزدن به بیمارانشان، تشییع امواتشان و... توصیه شده است. به عنوان نمونه: امام صادق (ع) فرمودند: «مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ فَکَأَنَّمَا صَلَّى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ، صلی الله علیه وآله، فِی الصَّفِّ الْأَوَّل».[4] در مراودات اصل بر مدارا و تمسک به مشترکات است نه اینکه اختلافات را حذف کنیم و بگوییم از عقایدمان کوتاه آمده ایم بلکه مقصود گردآمدن براساس مشترکات و پر رنگ کردن آن است.

از آسیب های مناطق مشترک عدم تعامل و شرکت کم رنگ طلاب و شخصیت های مذهبی در برنامه های عبادی اهل سنت است که مورد غفلت واقع شده است. تجربه نشان داده که تعامل صادقانه همیشه منجر به ایجاد آرامش در جامعه میشود و صمیمیت و مهربانی را به ارمغان می آورد و این صمیمیت بهترین بستر برای انتقال پیام است.

نتیجه ی مهربانی میشود پشتوانه ای برای انجام کارهای مشترک و همکاری در مسائل واحد. یکی از دغدغه های مبلغین در این مناطق این است که اهل سنت به ما اعتماد ندارند، لذا وحدت دیگر معنا ندارد. در پاسخ به این عزیزان باید گفت: برای اعتماد سازی شما چه کارهایی کرده اید؟ آیا در امور عبادی شان شرکت میکنید؟ آیا مانند بومی های منطقه به آنان نگاه مثبت و دور از حقد و کینه دارید؟ آیا صادقانه برخورد کرده اید یا دنبال ظاهر سازی بوده اید؟

یقینا اگر نکات مطرح شده در روش انتقال محتوای تبلیغی را رعایت کنیم پیام ما بر دل و جانشان خواهد نشست.

ویژگی های خاص مبلغ

هر مبلغی باید دارای ویژگی های خاصی باشد که در صورت فقدانش نمیتوان دیگر به او مبلغ گفت. در اینجا به برخی از این ویژگی ها که بسیار در مناطق تلفیقی خودش را نشان میدهد اشاره خواهیم کرد.

1- داشتن سطح کافی و وافی از علوم اسلامی.

بارها دیده ایم که طلاب اعزامی در مناطق هنوز تسلط کافی به احکام فقهی، کلام و هم چنین آشنایی با قرآن ندارند. وجود این ضعف موجب محدود شدن دامنه ی مخاطبین مبلغ خواهد شد.

2- عامل به آداب و اخلاق اسلامی.

مبلغین نمی توانند خود را تافته ای جدا بافته از مردم فرض کنند و نسبت به آداب اسلامی کاهل باشند. در جایی یکی از ماموستا ها که میزبان تعدادی از مبلغین شیعه بود گلایه می کرد از کاهلی این افراد به نسبت اوقات نماز، اقامه اش به جماعت، تند شدن در گفتار با مردم و... . همچنان که عرض شد رفتار ما بزرگترین ابزار برای انتقال پیام است لذا بر رفتار خود باید بیشتر سخت گیری را داشته باشیم.

3- داشتن مهارت مخاطب شناسی وبرقراری ارتباط .

تا مخاطب شناس نباشیم نمی توانیم مبلغ موفقی باشیم. داشتن این مهارت حتی در سخنرانی هم حائز اهمیت است. مخاطب شناسی به ما کمک میکند تا از مشکلات مخاطب، دغدغه هایش، و... اطلاع داشته باشیم و بتوانیم با او همراهی مناسبی رقم بزنیم. عدم آگاهی مبلغین ما از وضعیت صنفی طلاب اهل سنت در برخی موارد باعث تصویرسازی های نامطلوب شده است. اینکه به طلاب اهل سنت توصیه به زهد داشته باشیم، در حالیکه آنان یک سوم شهریه ما را میگیرند، اینکه آنان را بی عرضه و به نداشتن توان مدیریتی – فرهنگی متهم کنیم در حالیکه برایشان محدودیت هایی توسط برخی ها در اجتماع ایجاد میشود و امثاله ذلک نشان از عدم مهارت مخاطب شناسی است. در جلساتی که بعضا با طلاب شیعه و اهل سنت نشست و برخاست داشته ایم، دیده ایم که طلاب ما فکر می کردند اهل سنت نسبت به مسائل جدید فقهی-اجتماعی و مباحث نویی همچون فلسفه فقه، جامعه شناسی، و... آشنا نیستند و در تخیلشان هم نمی گنجد لذا برخورد های متکبرانه ای به نسبت آنان از خودشان نشان دادند و بعد که وارد گفتگو شدند خلاف تصورتان ذهنی شان پاسخ شنیدند.

4- حضور در فعالیت های اجتماعی و ایفای نقش.

مردم این مناطق بدلیل مشکلات اقتصادی خاص، و برخی معضلات اجتماعی مانند اعتیاد و بیکاری از روحانیت توقع دارند تا ورودی جدی و مثبت داشته باشد. لذا مبلغ نباید خود را در این مناطق بی تکلف از مسائل اجتماعی ببیند و اصلا ورودی به این قبیل مسائل نکند. تاسیس خیریه، آموزش، احیاء و ایجاد برخی مشاغل متناسب آنجا، ارتباط با فعالین اجتماعی و اقتصادی بیرون از منطقه جهت سرمایه گذاری و فعالیت در منطقه و... از مصادیق مهم این مساله است.

5- عدم توجیه اتفاقات و معضلات سیاسی-مدیریتی کشور.

مبلغین باید بدانند که یکی از مردم هستند نه جبهه ی مقابل آنان، لذا خود را نماینده ی دولت یا پاسخ گو از جانب آنان ندانند. در مناطق تلفیقی متاسفانه در واگذاری سمت های اداری به اهل سنت بومی متعهد متخصص اجحاف میشود، و از نیروهای غیر بومی استفاده می کنند، در برخی پروژه های آبادانی مناطق آنجا هنوز غفلت میشود و روستائیان و کشاورزان دچار مشکلات  متعدد من جمله مهاجرت و اعتیاد جوانانشان هستند. کمبود امکانات رفاهی و آموزشی باعث ترک تحصیل  دانش آموزان و حتی جاماندن از تحصیلات ابتدایی میشود. در این مواقع، مبلغ ابتدائا باید سرتا به پا مستمع خوبی برای شنیدن درد و دل مردم باشد و بعد این مشکلات را بپذرید و انتقادات را قبول کند. نه اینکه در صدد پاسخ گویی به آنها و توجیه کردنشان بربیاید.  باید شجاع و حق طلب باشد تا بتواند حضور تحول آفرینی در منطقه رقم بزند در غیر این صورت مخاطب هم به او اعتماد کافی جهت ارتباطات بعدی نخواهد کرد.

آسیب شناسی تبلیغ های مذهبی در مناطق مشترک-بخش اول

 

[1] نهج اابلاغه-حکمت 73 -

[2] کافی ج 2 ص78-

[3] المحاسن ج1 ص201 -

[4] کافی ج3 ص 380-




نظرات کاربران