اندیشه تقریب

پیام تاریخی آیت‌الله العظمی سید عبدالله شیرازی در واکنش به جنایات فرقه‌ای در پاکستان، ندای وحدت و بیداری علیه استکبار جهانی است. او مسلمانان را به اتحاد شیعه و سنی در برابر توطئه‌های آمریکا و مزدورانش فرا می‌خواند.

در این متن، سخنان مولوی عبدالعزیز، عالم بزرگ اهل‌سنت بلوچستان است که به جایگاه والای حضرت علی (ع) در میان اهل‌سنت اشاره دارد. او تأکید می‌کند که محبت به امام علی (ع) و اهل‌بیت (ع) میان تمام مسلمانان مشترک است و اهل‌سنت، ایشان را فردی برجسته در علم، تقوا و فضیلت می‌دانند. مولوی ...

در این متن به این نکته میپردازد که چگونه تاسیس حوزه علمیه قم و فعالیتهای بی دریغ علما باعث ایجاد نوعی تعامل بین حوزه علمیه قم و الازهر شده و موجبات ایجاد یک امت واحده قرآنی را فراهم آورده است.

در این متن از شهید بهشتی میخوانید که راه حل اساسی برای حل مشکل اختلاف و تنوع مذهب که از دیرباز مورد توجه بسیاری از علمای بزرگ اسلام بوده یشت و بیان میکنند که این است که بر طبق نص کتاب و سنت، هر مسلمان که به خدای یکتا و نبوت پیغمبران او و پیغمبر بزرگوار اسلام معتقد باشد و کتاب ...

در این متن به اختصار مطالبی پیرامون الگوی حکمرانی با تاکید بر تقریب مذاهب با توجه به منظومه فکری رهبری، توسط حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه ارائه می‌شود. ایشان به چهارمبنای مهم در الگوی حکمرانی با تاکید بر تقریب مذاهب می پردازند که عبارتند از : توحید، عقلانیت، ولایت و آخرت ...

    معرکه طوفان‌الاقصی بار دیگر نشان داد که متحجران، حقیقت امامت را که بیزاری از مستکبران و جهاد در راه مستضعفان است، درک نمی‌کنند.   ...

  انتخابات ایران در مقام مهمترین و بزرگترین فرآیند مشارکت جمعی در تعیین سرنوشت ملی، اهمیت بسیاری برای اقشار گوناگون کشور دارد. در این بین شاید کمتر ...

   حجت الاسلام مهدی مسائلی   طرح ...

مسایلی که مربوط به انقلاب و حکومت داری هستند دو بخشی اند که منشور روحانیت در مقابل متحجرین و متجددن به آنها پرداخته. این دو گروه که با اعلام نظریه ولایت فقیه از سوی امام به مخالفت پرداختند, دارای دو طیف بودند: 1.طیف اول که با اصل قیام در زمان غیبت مشکل داشتند و بعد از انقلاب هم ...

تقریب یکی از صورت های روابط فکری، اجتماعی و انسانی در چارچوب یک امت واحده است و همه این گونه روابط نیازمند درجه ای از آگاهی و بلوغ انسان های متمدن است، زیرا مسلماً مشکل در اختلاف بین مذاهب یا تعدد روش ها و یا تنوع تفاسیر و اجتهادها نیست، بلکه مشکل در نحوه درک و نگاه به این ...

  ترجمه حدیث اول: یعقوب بن ضحاک به نقل از مردی ( که گویا ...

ما برای اینکه بحث بازتعریف وحدت یا تقریب را داشته باشیم باید ببینیم که چه کاستی‌هایی در تعاریف موجود وجود دارد، با توجه به این کاستی‌ها و ضعف‌ها به ساز و کاری بیندیشیم که آن ساز و کار را بتوانیم در رویکرد تقریبی استفاده کنیم. در ضمن این بحث، وی به شش نکته‌ی اساسی اشاره کردند: ...

زرچینی با اشاره به اینکه در حوزه‌ی مطالعات تقریب، کار پژوهشی و روشمند تا کنون انجام نشده است دغدغه‌ی خود را از پژوهش در این موضوع بیان کرد. او در پژوهش خود بدنبال نوعی تیپ‌شناسی جامعه‌ی روحانیون در بستر تاریخ و جامعه بوده. در این راستا ایشان ابتدائا سه نظریه‌ی محوری مانند ...

قم، عشّ آل محمد و یکی از مهمترین مراکز دینی جهان اسلام بشمار می آید. علاوه بر وسعت مراکز آموزشی، و پژوهشی این شهر مقدس، وجود فعالیت های فرهنگی و مذهبی گسترده در تمام ایام سال، باعث شده تا از قم به عنوان پایتخت مذهبی ایران یاد کنند. شاید برای ارزیابی این توصیف، لازم باشد تا از قم ...

اسلام سعی کرده ‌امت واحد بسازد. یعنی سعی کرده بگوید شما مسلمانان برادر هستید و سرنوشت شما یکی است. سعی کرده بگوید ‌اگر شما به مسلمانی کمک کنید در واقع به خودتان کمک کردید. اگر می‌گوید: انما المؤمنون اخوه، المؤمنون بعضهم اولیاء بعض، من سمع منادیا ینادی یا للمسلمین فلم یجبه ...

حوزه علمیه تا آزادی قدس در کنار مردم فلسطین خواهد بود، حوزه علمیه وظیفه شرعی  خود را دفاع از مظلوم میداند، حوزه علمیه مبارزه با اسرائیل ظالم را یک امر جهادی میداند، حوزه علمیه..... این جملات، شعارهایی است که از آغاز طوفان الاقصی بطور مداوم از تریبون های حوزوی شنیده میشود. ...

درمورد کمک به اهل‌سنت، فقهای بزرگ شیعه مانند مرحوم آقا سید محمد کاظم طباطبایی یزدی صاحب عروه در مورد اشغال کشور مسلمان لیبی، مرحوم آیت الله العظمی بروجردی درباره اشغال فلسطین،  امام شیخ محمد حسین کاشف الغطاء، مرحوم آیت الله العظمی حکیم و آیت الله العظمی خوئی و خیلی دیگر از ...

بهترین نشانه اسلام همان وحدت بین مسلمین است. اسلام همه چیزهای دیگر را ملغا کرده است. اگر انسانهایی مسلمان شدند و زبانشان مختلف است، اختلاف زبان نباید موجب دوگانگی شود. اگر از حیث منطقه جغرافیایی یا سکونت مختلفند... همین که مسلمان شدند، اسلام همه آنها را با یک چشم مینگرد و به ...

حدیث منقول در کتاب کافی از پیامبر مبنی بر دستورایشان به تهمت زدن، فحاشی کردن، غیبت کردن و بدگویی کردن افراد اهل بدعت و شک و شبهه، دارای سند صحیح در کتاب کافی است. اما محتوای آن مبنی بر تهمت زدن به مخالفین و اهل بدعت به یقین باطل است و با قرآن، سنت قطعی امامان و حکم قطعی عقل در ...

شرایطی واقعی بر هر منطقه حکمفرما است و تأثیر جانبی خود را بر نوع قانون اساسی که قرار است در آن منطقه اجرا شود می‌گذارد و بلکه برخی از اصول کلی قانون اساسی، بیانگر نمونه اجتهادی اسلام در قالب کاربردی آن است اما روح کلی و میانی اصولی و اساسی، همچنان در مجموع قانون اساسی یکی است.

اختلافات دینی و مذهبی را بپذیریم، اما برپایهٔ آنها جبهه سازی نکنیم؛ سخن از حق و باطل یا کفر و ایمان نگوییم؛ اختلافات را در هر حدی و به هر دلیلی که پدید آمده اند، به رسمیت بشناسیم، و با مخالفان همانگونه رفتار کنیم که دوست داریم آنان با ما رفتار کنند...

دین ملاتی است که انسانها را منسجم و به هم متصل میکند. ارتباطی که دین بین دو انسان به وجود می آورد، بیشتر از ارتباطی است که بین انسان و بدن او وجود دارد. گاهی دست ها از پیکر جدا می شوند، اما دو نفر از هم جدا نمیشوند. شهدای کربلا بدن هایشان ریز ریز شد، اما ارتباطشان قطع نشد.

آن ملاى کم‌عقل شیعه کتابى مى‌نویسد و به مقدسات مذهبى اهل سنت بدگویى مى‌کند و آن دشمن مکار خارجى کتاب مذکور را نزد دانشمند کم‌عقل سنى مى‌فرستد و مى‌گوید مذهب ما در خطر است، شیعیان بر ما و بر مذهب ما ستم روا مى‌دارند، در این کتاب از ما بدگویى کرده‌اند، چرا احساس مسئولیت ...

در راه تقریب نباید اصول یکدیگر را زیر سوال ببریم. وقتی که یک مذهب به اصلی قائل است با زیر سؤال بردن آن اصل که وحدت برقرار نمیشود! مسئله عدالت صحابه برای اهل سنت اصل است. روایات و احکام آنها همه از طریق اینهاست. اگر صحابه زیر سؤال رفتند٬ دیگر چیزی برایشان باقی نمی ماند؛ همان طور ...

به نظر من باید کارهای علمی و فرهنگی گسترده ای انجام داد؛ مثلاً بیایید آیات قرآن را که درباره انصار و مهاجرین و صحابه هست، همه را به طور مستوفا جمع بکنید و تاریخ و لحن آنها را ببینید؛ سپس نظر بدهید که آیا میشود همه آن آیات یک مرتبه با یک حدیثی که میگوید: «ارتد الناس بعد رسول الله ...

آیت الله بروجردی اصرار داشت که ما باید حدیث ثقلین را معیار قرار بدهیم نه احادیث مربوط به خلافت را. ما در مسئلۀ خلافت با اهل سنت اختلاف داشته ایم، اما الان که خلافتی در بین نیست بر سر آن دعوا کنیم. آن بعد ولایت که به کار امروز ما می آید، حجیت و به تعبیر ایشان مرجعیت علمی اهل بیت ...

باید با یک نظر تسامح یا عذر تراشی به یکدیگر نگاه کنیم و به همدیگر حق بدهیم تا هر کسی نظر خود را طرح کند و بی جهت هم کسی را تکفیر و تفسیق نکنیم و لوازم گفته های دیگران را بر گردنشان نگذاریم.

در فرموده خداوند متعال: ﴿إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ..﴾ یک قاعده کلی است و همه ی جزئیات باید تحت حکومت این قاعده باشند، پس اگر نصوصی را دیدیم که غیبت و توهین و ... را جایز می داند می گوییم: قاعده کلی است که حاکم بر این نصوص است، نه این که این نصوص قاعده کلی را تخصیص بزنند.

در سطح بالای فکری مسلمانان، همیشه همزیستی برقرار بوده و روش امامان اهل بیت(ع) بهترین نمونه برای همزیستی اسلامی است. حضرت امیر(ع) با آنکه خود را خلیفه پیغمبر (ص) میدانست و دیگران را غاصب می شمرد، با ابوبکر، عمر و عثمان هم زیستی داشت.

اگر مدخل تقریب را سیاسی کنیم، به این معناست که تقریب بین فرقه ها با عنوان اولی جزء شرع نیست و چیزی به نام تقریب بین مسلمانان در متون قرآن و سنت وجود ندارد، و ضرورت و اضطرار مسلمانان را وادار به همگرایی و همبستگی کرده است و چنانچه این ضرورت نباشد وحدتی هم نیست.

چرا رُفِعَ القلم؟ این از کجا آمده است؟ انحراف مسیحی در طایفه ی شیعی روزنه‌ای پیدا می‌کند که بتواند وارد شود، اگر بخواهد بگوید از تعالیم امام صادق است، هرگز کسی نمی‌تواند قبول کند. همه می‌دانند امام صادق شیعه را به تقوا و اجتناب از گناه دعوت می‌کند.

در عالم بدون منطق، هرنوع حرکت علمی - فلسفی مخالف با اصول تحجر قرون وسطایی، چه از سوی فقیهی ابراز شود یا فیلسوف و مفسر قرآن، از نظر آنان موجب «کفر» و «فسق» و «خروج از دین» می گردد.

کافران، برادران و خواهران نوعی ما هستند. ولی مسلمانان، علاوه بر اینکه برادران و خواهران نوعی مایند، برادران و خواهران دینی ما محسوب می شوند. پس در اینجا تجاذب و تعاطف و تعامل، از نیروی مضاعفی برخوردار است. برادران و خواهران نسبی مسلمان، یک درجه به ما نزدیک ترند.

مطرح کردن مسائل خلاف، در مجمع عدل و انصاف، مستلزم جوی پاکیزه و صاف از اتهام و اجحاف است. پس باید ابتداء اخوت را تحکیم بخشید و حلاوت و صمیمیت را به مذاق اشتیاق چشید و پرونده شقاق را در هم نوردید و ریشه کینه را از سینه برکشید، آنگاه در فضائی آکنده از مودت بتحکیم وحدت پرداخت، ساده ...

آری متابعت أهواء ما را متفرقه کشانید. و از سریر عظمت بر خاکستر مذلت نشانید. سلطه جویی بغاة طغاة از یک طرف و سلطه پذیری جهال از طرف دیگر مصائب و مأساة آفرید. جمع ما را به فرقه، و عزت مان را به ذلت، و شکوهمان را به ستوه آوردند.

فرمود: با آنان نماز بگزار، همانا، نمازگزار با آنان در صف اول، مانند کسى است که در راه خدا شمشیر کشیده است. بدین سان وحدت عملى تحقق مى‌یابد.

علت ضعیف بودن سند این روایت آنست که دستکم سه تن از واسطه های نقل این عبارت، از سوی رجال شناسان عالیقدر شیعه متهم به ضعف و غلو (انحراف از تشیع از سنخ افراطی گری) شده اند بنابراین سندش به شدت ضعیف است.

هیچ روایت معتبری نداریم که ائمه(ع) توصیه فرموده باشند که شیعیان این دو نفر را با ذکر نام لعنت کنند. آنچه در زیارتهای مشهور و معتبر داریم نیز «لعن کلی ظالمان» است و در هیچ زیارت معتبری با ذکر نام به لعن حضرات ابوبکر و عمر پرداخته نشده است.

مسئله رویارویی استکبار و استضعاف: جریان حاکم در جهان اسلام باید از حالت دفاعی و انفعالی در برابر حملات پی در پی نیروهای استکبار جهانی خارج شود... در غیر این صورت، چون نیرویی از آنان دفاع نخواهد کرد، مستضعفان جهان به لقمه ای چرب در دست استکبار جهانی بدل شده به راحتی از حلقوم ...

بشر امروز خود را جهانی می یابد و به همین اندازه می خواهد در جهان حاضر باشد و قرآن نیز او را با چنین حضوری همراهی می کند...

وحدت اسلامی فراهم کننده قدرتی حقیقی است که پس از خداوند متعال، تکیه گاه استواری برای مسلمانان در رویارویی های فرهنگی و تمدنی به شمار می رود...

متاسفانه شاهد شکل گیری ذهنیتی در بین شیعیان هستیم، که اهل سنت را دشمنان اهل بیت (س) تلقی می کنند. مبالغه نیست که اگر بگوییم، این ذهنیت برخاسته از منابری است که توسط عده ای از روحانیون مذهبی، مدیریت میشود!

یکی از مصلحان قرن حاضر، مرحوم سید شرف الدین جبل عاملی است که در این زمینه سخن زیبائی دارد. «فرقتنا السیاسة وستجمعنا السیاسة» یعنی سیاستهای ضد اسلامی و انحرافی ما را از هم جدا کرده و بزودی یک سیاست انسانی و عادلانه اسلامی ما را دور هم جمع خواهد کرد.

عالمانی چون حر عاملی و فیض کاشانی نیز با وجود اهتمام فراوان به نقل روایات، و آسان گیری و تسامح شدید در سند و ارزیابی اخبار که لازمه خُلق متمایل به اخباری آن دو بزرگوار است، در کتب خود این دعا را نقل نکرده اند!!

در متن پیش رو قصد داریم تا سه کتاب از تازه های نشر در حوزه شناخت و شیوه تعامل با مذاهب دیگر را بصورت اجمالی معرفی کنیم.

قاعدة مدارا این است که با دیگران همان گونه باش که دوست داری آنان با تو باشند. مدارا، یعنی هر آنچه برای خود می خواهی، برای دیگری نیز بخواه، و هر آنچه را که برای خود نمی پسندی، برای دیگری نیز مپسند.

من نباید از فضایل و بزرگی ایشان بگویم تا در برابر مثلاً اهل سنت بالا بروم، زیرا این نوعی استفاده تجاری و ابزاری از حضرت است!

وحدت اسلامی بر مبنای مشترکات بهترین راهی است که در این مسیر به ما کمک خواهد کرد و تمسک به ریسمان محبت اهل بیت پیامبر صلى الله علیه و آله روشن ترین راهی است که نبی مکرم(ص) فرا راه ما قرار داده اند.

تفاهم و درک متقابل، چیزى است که قرآن کریم، همگان را بدان فرا مى‏ خواند و آن را نه تنها به دینداران بلکه به عموم افراد بشر، جز آنان که راه ستم پیشگى و ستیزه جویى در پیش گرفته‏ اند، توصیه مى‏ کند. وقتى وارد عرصه اسلام مى ‏شویم این نکته از اهمیت و تأکید فزونترى برخوردار مى‏ شود

ما از این مطلب که در کتاب های فقهی آمده است که تمام مذاهب محترمند و تمام مسلمین از نظر جانی و مالی و حقوق قانونی یکسانند، استفاده می کنیم که اسلام، خواهان آن است که کمترین کینه توزی در بین مسلمانان نباشد و همه برادرانه و یکسان با هم زندگی کنند.

شیعه می گوید: اصول دین را سه چیز تشکیل می دهد: «توحید، معاد و رسالت پیامبر خاتم». بنابراین اسلام و ایمان، با اعتقاد به اصول سه گانه تحقق می پذیرد. ولی تشیع در گرو دو اصل دیگر است: خلافت را از آن على(ع) بداند؛ به عدل الهی معتقد گردد.

مسلمان کسی است که شهادتین بر زبان جاری سازد و جان و مالش را محفوظ بدارد. همه حق پرستان او را مسلمان مشکل می نامند، زیرا بیرون راندن چنین کسی، از دایره مسلمانی مشکل است...

از تبشیر یا تبلیغات مذهبی در داخل اسلام و تلاش برای دعوت پیروان مذاهب اسلامی به ترک مذهب خود و پیروی از مذهبی دیگر به شیوه ای تبشیری خودداری کنیم؛ زیرا تکامل فرهنگی از راه تلاش های اغواگر و تحریک آمیز به دست نخواهد آمد تنها راه حصول آن اقناع، افزایش آگاهی و تکامل است.

چه نسبتی است میان دین محمد(ص) که توانست از بت پرستان مکه و مدینه، خداپرستانی همدل و همراه بسازد، با دینی که منشأ افتراق و نزاع و فرقه های بیشمار است!؟

هر مذهبی حق دارد نظرات خود را توضیح دهد و از آن دفاع کند، بدون این که بر دیگران تعدی نماید یا به آنها ارعاب و توهین کند. ما طرفدار بستن باب بحث سالم و منطقی در عقاید، فقه یا تاریخ نیستیم...

سیره و سخنان آنان حاکی از این است که اگر چه جایگاه همگان در ایمان، تقرب الهی و منزلت معنوی یکسان نیست، اما ایشان دایره عنوان مسلمانی و ایمان نجات بخش را، از بسیاری از مخالفان مذهبی و حتی برخی از اصحاب تندرو خود، وسیع تر می دانستند.

باید پذیرفت که اتفاق، نیاز به شناخت دارد. مادامی که چهره حقیقت برای گروه دیگر شناخته نشود، وحدت و یا تقریب امکان پذیر نیست.

سلیقه وی با مؤسسین و اعضای دارالتقریب موافق بود که فقه، علت عمده اختلاف مذاهب است، در عین حال، فقه می تواند از عوامل تقریب به شمار آید.

بسیاری از اهل سنت، علی را از نظر مقام معنوی از بعضی دیگر خلفا هم برتر می دانند. این همه ستایشی که در آثار شاعران اهل سنت نسبت به علی هست، نسبت به سه خلیفه دیگر نیست.

رفع مشکلات اجتماعی، مبتنی بر مواسات است و مواسات جز از راه مُحِق دانستن دیگران در شادی ها و داشته ها فراهم نخواهد شد.